Door het dalend aantal tuberculosegevallen in België, spitst de opsporing zich toe op een aantal risicogroepen. Waarom deze bevolkingsgroepen een hoger risico hebben dan andere, wordt per risicogroep besproken.
De VRGT werkt nauw samen met een heel aantal partners om deze risicogroepen te bereiken.
Volgende risicogroepen kunnen onderscheiden worden (Klik op een onderstaande risicogroep om hierover meer te weten of scrol meteen naar beneden):
1. Asielzoekers en vluchtelingen
2. Gedetineerden, recidivisten en gevangenen
3. Nieuwkomers
4. Dak- en thuislozen en ander maatschappelijk kwetsbare groepen
6. Contactpersonen van besmettelijke tuberculosepatiënten
7. Gezondheidswerkers en personen die werken met risicogroepen
1. Asielzoekers en vluchtelingen
Asielzoekers en vluchtelingen vormen een belangrijke risicogroep voor tuberculose.
In sommige, veelal arme, landen komt tuberculose tot 40 keer meer voor dan in België. In deze landen is daarom de kans dat je in contact komt met de ziekte groter. Het verhoogd risico van de bevolkingsgroep hangt hiermee samen. Het is dus niet de raciale achtergrond die de kans om tuberculose te krijgen beïnvloedt.
Strategie asielzoekers
De screening gebeurt in samenwerking met Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ), Fedasil en de centra van het Rode Kruis. De preventieve screening bij asielzoekers gebeurt op twee manieren: via systematische eerste screening en aanvullende eerste screening.
Systematische eerste screening
In België krijgen alle asielzoekers door Fedasil een eerste systematische screening aangeboden aan de hand van een longfoto (RX thorax). Deze screening gebeurt grotendeels op de tuberculosedepistagecel van de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ). In samenwerking met de VRGT en FARES worden de longfoto's dagelijks door ervaren longartsen geprotocolleerd.
Aanvullende eerste screening
Voor personen die jonger zijn dan vijf jaar, zwanger zijn of een fysische handicap hebben (rolstoelgebruikers) is screening aan de hand van een RX minder aangewezen. Een eerste screening gebeurt dan door het plaatsen van een tuberculinehuidtest (THT). Dit gebeurt zo snel mogelijk na aankomst in een opvangcentrum (Fedasil, Rode Kruis) of LOI (Lokaal Opvanginitiatief).
Ook personen ouder dan 5 jaar die een eerste screening na aankomst in België hebben gemist, worden via aanvullende screening alsnog onderzocht.
Latere screening op basis van klachten of klinisch vermoeden
Asielzoekers worden niet meer periodiek na 6 of 12 maanden onderzocht. Wanneer iemand echter klachten heeft of op basis van een klinisch vermoeden op tuberculose, kan die persoon nog steeds terecht bij de VRGT voor gratis advies en verder onderzoek.
2. Gedetineerden, recidivisten en gevangenen
Gedetineerden, recidivisten en gevangenen hebben een verhoogd risico op tuberculose omdat ze in een gesloten instelling leven, die soms overbevolkt of onvoldoende geventileerd is en omdat gevangenen vaak behoren tot andere bevolkingsgroepen met een verhoogd risico op tuberculose.
Bovendien hebben personen die in de gevangenis belanden soms ook buiten de gevangenis een beperkte toegang tot de gezondheidszorg. Het hoge verloop van de gevangenisbevolking (‘turn over’) bemoeilijkt de controle van tuberculose binnen de setting.
Om die reden worden gevangenen regelmatig gescreend op tuberculose. De VRGT en FOD Justitie werken hiertoe zeer nauw samen.
Strategie gedetineerden, recidivisten en gevangenen
Elke gevangene wordt bij binnenkomst gescreend met een RX, latere screening gebeurt met een THT. Wanneer de test positief is, wordt er een RX genomen. De screening met RX wordt gedeeltelijk uitgevoerd door de gevangenissen die over een eigen RX toestel beschikken en gedeeltelijk door de Mobiele Röntgen Unit (MRU) van de VRGT.
3. Nieuwkomers
Een nieuwkomer is elke niet-Belg die zich inschrijft in het vreemdelingenregister voor een periode van minstens 3 maanden. Elke nieuwkomer die uit een land komt waar tuberculose veel voorkomt, heeft recht op een eenmalige screening na aankomst in België. Een praktische regel die we hanteren is dat alle gebieden risicovol zijn behalve: West-Europa, Noord-Amerika, Canada, Japan, Australië en Nieuw-Zeeland.
Strategie nieuwkomers
In onderlinge overeenkomst met het Agentschap Zorg en Gezondheid werd beslist om de risicogroep immigranten uit hoge incidentielanden vanaf 2016 niet meer actief te screenen. Deze screening bleek niet voldoende kostenefficiënt.
De opkomst de laatste jaren was zeer laag en er werden weinig tot geen nieuwe gevallen ontdekt, ondanks het feit dat er veel energie en tijd besteed werd om deze doelgroep te bereiken.
Organisaties die met deze doelgroep werken, worden wel via infosessies bereikt. Nieuwkomers mogen zich ook nog steeds aanmelden voor gratis tuberculose-onderzoek bij de VRGT.
4. Dak-en thuislozen en andere maatschappelijk kwetsbare groepen
Personen die in armoedige omstandigheden leven, hebben vaak minder lichamelijke weerstand.
Tuberculose teert op armoede.
De VRGT onderhoudt contact met verschillende hulpverlenende organisaties in heel Vlaanderen.
Strategie dak-en thuislozen
Deze risicogroep wordt niet langer systematisch gescreend. De kennis die hulpverleners hebben over tuberculose is wel van belang. Via een systematisch aanbod van vorming zorgt de VRGT ervoor dat de kennis hoog blijft.
Hulpverleners en hun cliënteel kunnen met vragen bij de VRGT terecht. Personen die klachten hebben komen naar de gezondheidscentra (CRG's) voor gratis onderzoek en advies.
5. IV-druggebruikers
IV-druggebruikers zijn een risicogroep voor tuberculose omwille van de slopende invloed die het druggebruik op de immuniteit heeft. In tegenstelling tot aandoeningen die via bloedbloedcontact worden doorgegeven is het voor tuberculose niet het gebruik van naalden dat nefast is.
Strategie IV-druggebruikers
Deze risicogroep wordt niet langer systematisch gescreend, omwille van een lage opbrengst. De kennis die hulpverleners hebben over tuberculose is wel van belang. Via een systematisch aanbod van vorming zorgt de VRGT ervoor dat de kennis hoog blijft.
Hulpverleners en hun cliënteel kunnen steeds met vragen bij de VRGT terecht. Personen uit deze risicogroep mogen steeds gratis naar een CRG van de VRGT komen voor onderzoek en advies.
6. Contactpersonen van besmettelijke tuberculosepatiënten
Wanneer besmettelijke longtuberculose bij iemand wordt vastgesteld, worden alle contactpersonen van deze patiënt getest (=contactonderzoek).
Contacten van een besmettelijke patiënt worden onderzocht volgens het ringprincipe. Lees hier meer over contactonderzoek en het ringprincipe.
7. Gezondheidswerkers en personen die werken met risicogroepen
Het is de verantwoordelijkheid van de arbeidsgeneesheer om het ‘risico’ dat personen op het werk lopen in te schatten. Deze inschatting gebeurt op basis van (aantal en intensiteit van) contacten met besmette personen en/of besmette stalen. Hierbij zijn ook de toepassing van preventieve maatregelen en situationele omstandigheden van invloed. Risicoanalyse is aldus een dynamisch gegeven. Het uitvoeren van tuberculose onderzoeken wordt door sommige arbeidsgeneeskundige organisaties uitbesteed aan de VRGT.
